Goed aangetrokken? Onderhoud van draaimomentsleutels

Een draaimomentsleutel is gevoelig precisiegereedschap. De sleutels moeten altijd nauwkeurig functioneren om de kwaliteit en veiligheid van resp. het werk en het bouwonderdeel te garanderen. Daarom is het des te belangrijker om hier zorgvuldig mee om te gaan. Hieronder leggen we uit waarop u moet letten.

Draaimomentsleutels worden dagelijks gebruikt in autowerkplaatsen. Hetzij voor het correct vastdraaien van wielbouten, voor de montage van aanhangerkoppelingen of ook kleppendeksels. En er zijn nog talloze andere voorbeelden te bedenken. Nog kwetsbaarder zijn de thermisch hoogbelaste motor- en aandrijfonderdelen zoals carterpan-, lagerdeksel- of cilinderkopbouten. Hier wordt gebruik gemaakt van de draaihoek-gestuurde aanhaalprocedure – de draaimomentsleutel wordt aangevuld met een draaihoekfunctie. Dit gebeurt met een handmatige draaihoekschijf of een digitale draaimomentsleutel met een draaihoekfunctie. Zo kan de voorspankracht door elastische verlenging met ongeveer 25 - 30 procent boven de rekgrens van de bout worden verhoogd vergeleken met een klassieke draaimoment-procedure. Dit resulteert in een meer homogene en duurzamere krachtverdeling. Voorwaarde bij beide toepassingen is altijd een exact werkende draaimomentsleutel en natuurlijk de naleving van de juiste aanhaalwaarden en de correcte aanhaalvolgorde.

Kalibratie van draaimomentgereedschap

Regelmatige kalibratie van draaimomentgereedschap is niet wettelijk verplicht. Deskundigen-organisaties of fabrikanten van draaimomentsleutels raden echter aan om na 5000 toepassingen of minstens een keer per jaar het gereedschap te kalibreren (DIN EN ISO 6789). Een aantal autofabrikanten en importeurs verplichten hun merkbedrijven zich hieraan te houden, soms zelfs om de zes maanden. Vrije auto- en garagebedrijven moeten er ook op letten dat hun draaimomentgereedschap altijd correct en nauwkeurig functioneert. Zo halen zelfs kleine garagebedrijven relatief snel een waarde van 5000 toepassingen of 'klicks' (haptisch bij kortstondige vrijgave en akoestisch door het knikelement).  Uitgaande van vijf verschroevingen per wiel, wordt na 250 bandenwisselingen de waarde al bereikt en daarbij wordt de draaimomentsleutel alleen gebruikt bij wielmontage. "De rekalibratietermijn hangt onder andere af van de gewenste nauwkeurigheid en de gebruiksfrequentie van het gereedschap. Iedere gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de vastlegging van een geschikte rekalibratietermijn", aldus dr. Frank Dr. Frank Strehle, hoofd Geaccrediteerd kalibratielaboratorium van DEKRA Automobil GmbH. Boven alles geldt 'Quality first'. Verder is, volgens ervaringen van DEKRA, aangetoond dat tot driekwart van alle draaimomentgereedschappen bij de eerste controle buiten de tolerantie liggen.

Sinds begin 2017 heeft de DIN ISO 6789 (V2017) een nieuwe norm voor draaimomentgereedschap. Ze bevat een herzien meetproces. Bij de oude norm, uit 2003, moesten de controleurs de kalibratie uitvoeren bij 20 procent van de maximale schaalwaarde. De nieuwe testprocedure gebruikt na als kleinste kalibreerwaarde de laagste schaalwaarde van de draaimomentsleutel. Daarnaast moet het kalibratiesysteem nu vier keer nauwkeuriger zijn dan het te kalibreren gereedschap. Dit houdt in dat: bij een ± 4 procent nauwkeurigheid van de draaimomentsleutel, de maximale afwijking van het kalibratiesysteem ± 1 procent mag zijn. Alle hoogwaardige draaimomentgereedschappen moeten tegenwoordig voldoen aan deze norm – houd hier dus rekening mee!

Wie mag kalibreren?

In Duitsland bieden deskundigen-organisaties zoals de DEKRA of GTÜ en alle bekende autofabrikanten een (mobiele) draaimomentservice inclusief controle en rekalibratie volgens DIN ISO 6789 (1, 2-2017) en de DAkkS-Norm (Deutsche Akkreditierungsstelle, Duitse Accreditatie-instantie) aan. De firma Hazet biedt bijvoorbeeld de zogenaamde 'Onderhouds-service-box' aan. Na ontvangst van de gratis teruggezonden draaimomentsleutel in een eigen verpakking, wordt deze door Hazet afgesteld en gekalibreerd. Daarna wordt de draaimomentsleutel samen met controlezegel en certificaat weer teruggestuurd.De service omvat ook de deels kosteloze reparatie van de inwendige mechaniek en de schaalweergaves. Andere fabrikanten bieden soortgelijke diensten.

Gebruikstips

Ook het juiste gebruik van een draaimomentsleutel is van belang om de nauwkeurigheid te waarborgen en te handhaven. Zo verandert bijvoorbeeld het hefboomeffect al naar gelang de plaats waar de hand de greep vastpakt. Met als gevolg: de aanhaalwaarden kloppen niet meer precies. Veel draaimomentgereedschappen beschikken daarom over een juiste markering op de greep. Let ook op de vergrendeling van de draaimomentgreep na het instellen van de schaalwaarde. Tip: In geen geval mag de draaimomentsleutel worden gebruikt om schroefverbindingen te openen of hem zelfs met een stalen buis 'verlengen' om het aanhalen te vergemakkelijken! Ook dient zorgvuldig te worden omgegaan met het kwetsbare gereedschap. Berg uw gereedschap altijd zorgvuldig en veilig op en voorkom dat het op de harde vloer van de werkplaats kan vallen. Slechts een lichte, deels onzichtbare beschadiging aan de sleutelbuis maakt het gereedschap al onbruikbaar. Vroeger moest bovendien de draaimomentsleutel na elk gebruik weer in de nulstand worden teruggebracht om de inwendige mechaniek van de sleutel te ontlasten. Tegenwoordig is dit bij moderne gereedschappen meestal niet meer noodzakelijk. Lees hierover echter in ieder geval de instructies van de fabrikant!