In de werkplaats: veilig werken met gevaarlijke stoffen
Bedrijfsleiders en eigenaren van autowerkplaatsen zijn wettelijk verplicht om de veiligheid van hun medewerkers en klanten te waarborgen. De wetgeving en BG (Berufsgenossenschaft)-voorschriften dienen zeer serieus te worden genomen. Dat geldt met name voor het werken met gevaarlijke stoffen.
Vrijwel elke chemische stof in de autowerkplaats brengt risico's met zich mee. Het is dan ook enorm belangrijk dat werkplaatseigenaren zich aantoonbaar bekommeren om de veiligheid van hun medewerkers. In het kader van de wetgeving inzake veiligheid op de werkvloer wordt u als verantwoordelijke aangespoord om, met name met het oog op werkplaatschemicaliën, regelmatig het magazijn en de werkplaats te betreden om mogelijke risico's uit te sluiten. Alleen dan bent u verzekerd bij een eventueel ongeval.
Besluit inzake gevaarlijke stoffen
Alle belangrijke informatie over ongevallenpreventie en gevaarlijke stoffen is opgenomen in het in 1986 opgestelde Besluit inzake gevaarlijke stoffen. Paragraaf 14 wijst er expliciet op dat de ondernemer verantwoordelijk is voor een correcte opslag en veilig gebruik van chemicaliën. De ondernemer is ook degene die voor duidelijke bedrijfsinstructies moet zorgen. De ondernemer heeft echter het wettelijk recht om deze verantwoordelijkheden en taken deels over te dragen aan een externe expert. Ten minste eenmaal per jaar moet er voorlichting en instructie worden gegeven over het werken met gevaarlijke stoffen. Als er nieuwe medewerkers worden aangesteld, moeten de arbeidsprocedures worden herzien. Ook wanneer er nieuwe werkplaatschemicaliën worden aangeschaft, is adequate instructie direct noodzakelijk.
Bescherming van de huid
Omdat in autowerkplaatsen allerlei chemicaliën worden gebruikt, is direct huidcontact met deze stoffen bijna onvermijdelijk. Beheer van gevaarlijke stoffen begint daarom met bescherming van de huid. Dat gaat niet alleen over het reinigen van de handen, maar vooral ook over het voorkomen van contact door middel van werkhandschoenen. Ook huidbeschermende crèmes worden aanbevolen, deze kunnen aan het begin van de werkdag worden aangebracht. In de pauzes en na het werk moeten de handen met een handreiniger worden gewassen, zodat er geen gevaarlijke stoffen via de huid of de mond worden opgenomen. Voor de verzorging na afloop heeft WM SE speciale lotions in het assortiment die een droge en gesprongen huid tegengaan. Belangrijk: producten ter bescherming van de huid moeten voldoen aan de eisen van de Duitse wettelijke ongevallenverzekering (Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, DGUV). Alleen dan voldoet u als werkgever aan uw zorgplicht jegens uw medewerkers.
Oliën en vetten als gevaarlijke stoffen
Het gebruik van oliën en vetten staat centraal in het beheer van gevaarlijke stoffen in de autowerkplaats. Al voordat de stoffen worden opgeslagen, moet een risicobeoordeling worden uitgevoerd. In TRGS 510 (Technische regels voor gevaarlijke stoffen) is de stand van de techniek voor de ‘opslag van gevaarlijke stoffen in draagbare containers’ vastgelegd. Daarbij is met name de Wet op de waterhuishouding (Wasserhaushaltsgesetz, WHG) van belang. Hieronder vindt u de waterrisicoklassen (Wassergefährdungsklassen, WGK 1-3) voor het beoordelen van de risico's:
- WGK 1: weinig gevaarlijk voor water (o.a. logen, reinigingsmiddelen, zuren)
- WGK 2: gevaarlijk voor water (o.a. stookolie, nitroverdunner, smeermiddelen)
- WGK 3: zeer gevaarlijk voor water (o.a. afgewerkte olie, benzine, soldeerwater)
Op het veiligheidsinformatieblad van het product leest u tot welke WGK een stof behoort. Alle oliën dienen te allen tijde in de goed afgesloten originele verpakking droog en op kamertemperatuur te worden bewaard. Om bij een lekkage vervuiling van de bodem of het grondwater uit te sluiten, moeten ongeacht het volume en de WGK van de smeermiddelen structurele maatregelen worden genomen voor veilige opslag en beheer. Voor de opslag van kleine verpakkingen tot 20 liter is bijvoorbeeld een olieresistente vloer vereist. Voor vaten van 60 tot 200 liter en alle verpakkingen van meer dan 20 liter dient als tweede beveiliging een opvangbak aanwezig te zijn die ten minste 10% van de totale opgeslagen hoeveelheid kan opvangen. Zowel kleine als grote verpakkingen mogen uitsluitend in overdekte of dichte ruimtes worden opgeslagen.
Voor de opslag van afgewerkte oliën gelden soortgelijke strenge regels. Ook (ongemengde) afgewerkte oliën mogen uitsluitend worden opgeslagen in een gebouw. De vloer van de vulzone moet oliedicht zijn. Voor containers voor afgewerkte olie is bovendien een modelgoedkeuring vereist. Daarnaast is het belangrijk dat er niet tegen containers aangereden kan worden en dat er een aangifteplicht geldt voor de opslag. Voor de opslag van meer dan 10.000 liter is ook een bouwvergunning (bevoegde milieu-autoriteiten) nodig. Zijn de afgewerkte oliën gemengd, dan mogen ze uitsluitend worden opgeslagen in ruimtes die voldoen aan de bepalingen voor brand- en explosiebescherming (zogenaamde ex-ruimtes). Bij opslag in de buitenlucht moet het vulgebied via een afscheider ontwateren. Afhankelijk van het formaat van de containers kan zelfs een VbF (Verordening over brandbare vloeistoffen) noodzakelijk zijn.
Lood en zuren
Met betrekking tot het beheer van gevaarlijke stoffen worden loodaccu's vaak over het hoofd gezien. Hoewel loodgel- of zogenaamde AGM-accu's op steeds grotere schaal worden gebruikt, zijn accu's met vloeibare elektrolyten nog altijd de standaard bij startbatterijen. Die bevatten zwavelzuur, dat zeer corrosief is. Tijdens het laden, maar ook tijdens de opslag, kan onder meer waterstofgas ontstaan, dat onder bepaalde omstandigheden een explosief mengsel kan vormen met zuurstof in de lucht. Niet onbelangrijk is ook de restspanning die vanaf een bepaalde nominale spanning (serieschakeling van accu's!) bij contact een gevaarlijke stroomstoot door het menselijk lichaam kan veroorzaken. Raadpleeg voor meer informatie over veilig beheer en de basisprincipes voor correct gebruik de norm EN IEC 62485-1 en 62485-2 en de Batterijrichtlijn (2006/66/EG).
Tijdens het werken met startbatterijen moeten rubberen of pvc handschoenen, een zuurbril, zuurbestendige kleding en veiligheidsschoenen worden gedragen. Gebruikte onbeschadigde accu's en batterijen moeten zodanig worden opgeslagen dat ze niet kunnen leeglopen, verschuiven, omvallen of beschadigen en bijvoorbeeld op pallets worden gestapeld. Ook beveiliging tegen kortsluiting is belangrijk. Zijn de accu's beschadigd en ontsnapt er zwavelzuur uit, dan dient dit met een bindmiddel (zand, kalk, soda) te worden geneutraliseerd en overeenkomstig de lokaal geldende voorschriften te worden verwijderd. Omdat zwavelzuur WGK 1-geclassificeerd is, mag het niet in de riolering, in de bodem of in het water terechtkomen. Het mag uitsluitend door een gecertificeerde afvalverwerker worden ingezameld en verwerkt.
Vluchtige stoffen
In het kader van het beheer van gevaarlijke stoffen en de controle van werkplaatschemicaliën dienen naast de werkplaats en het magazijn ook de showroom, het kantoor en eventuele nevenruimtes en parkeerplaatsen te worden gecontroleerd op gevaarlijke stoffen. De reden: alle onderdelen van de werkplaatsuitrusting beïnvloeden elkaar in aanzienlijke mate, vooral in het geval van brand. Mogelijke brandrisico's, zoals defecte elektrische installaties, maar ook ovens, die chemische middelen zoals remreinigers kunnen ontsteken, moeten worden gelokaliseerd.
Voor alle chemische stoffen, of ze nu vloeibaar, vast, gel- of poedervormig zijn, moeten de veiligheidsinformatiebladen direct beschikbaar en toegankelijk zijn. Zo kunnen bij een ongeval snel de producteigenschappen worden opgezocht en kan er onmiddellijk actie worden ondernomen. Een ander controlepunt is de correcte opslag van alle chemische stoffen binnen het hele bedrijf. Hierbij gaat het met name om spuitbussen en verfblikken, die slechts in beperkte hoeveelheden samen mogen worden opgeslagen. Overtollige gevaarlijke stoffen moeten in een geschikte ruimte (ex-ruimte) worden opgeslagen. Is deze mogelijkheid er niet, dan is de meest eenvoudige oplossing om overtollige werkplaatschemicaliën op de juiste wijze te verwijderen. Dit geldt met name voor verpakkingen die zich in de loop der jaren hebben opgestapeld en niet meer worden gebruikt.
Cursussen op het gebied van beheer van gevaarlijke stoffen worden aangeboden door alle toonaangevende producenten van werkplaatschemicaliën, lakken en smeermiddelen, zoals Liqui Moly, Motul of Glasurit. Daarnaast bieden de grote keuringsinstanties regelmatige veiligheidscontroles aan. In de cursusgids voor 2022 van WM zijn ook relevante cursussen te vinden.
Checklist: werken met gevaarlijke stoffen in de autowerkplaats
- Schakel een interne of externe deskundige in op het gebied van veiligheid en gezondheid op de werkvloer.
- Zorg voor regelmatige veiligheidscontroles binnen het bedrijf. De frequentie van deze controles is afhankelijk van de omvang en het risicopotentieel van het bedrijf.
- Plan op regelmatige basis instructie en voorlichting in over veiligheid en gezondheid op de werkvloer. De frequentie hiervan is afhankelijk van de specifieke situatie, de operationele vereisten en de risico's. De voorschriften voor ongevallenpreventie schrijven een frequentie van elke zes tot twaalf maanden voor.
- Ten minste eenmaal per jaar moeten medewerkers worden geïnstrueerd over het Besluit inzake gevaarlijke stoffen. Bij nieuwe medewerkers of verandering van de bedrijfsprocedures kan dit ook tussendoor noodzakelijk zijn.
- Ontwikkel doorlopend en wanneer nodig duidelijke bedrijfsinstructies die voldoen aan de GHS-criteria en IEV-verordening en zorg dat deze te allen tijde beschikbaar en toegankelijk zijn.
- Maak een kadaster voor gevaarlijke stoffen (veiligheidsinformatiebladen, overzicht van alle gevaarlijke stoffen die binnen het bedrijf worden gebruikt) en houd dit voortdurend bij.
Veilig is veilig
- Gespecialiseerde dienstverleners helpen u om rechtszeker aan uw verplichtingen te voldoen.
- WM SE biedt regelmatig cursussen en opleidingen aan op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk en beheer van gevaarlijke stoffen.
Milieubescherming
- Maak alle oliën en chemicaliën indien mogelijk helemaal op en voer alleen lege verpakkingen af. Daardoor bespaart u verwijderingskosten en ontziet u het milieu.
- Maak een gedegen preventie- en verwijderingsplan voor gevaarlijke stoffen en zorg dat er vaten klaarstaan om gevaarlijke stoffen te kunnen scheiden.
- Controleer het olieverbruik en koop de standaardoliën in grotere verpakkingen. Exotische oliën hoeft u niet perse op voorraad te houden. Hetzelfde geldt voor werkplaatschemicaliën.
- Wees zuinig met chemicaliën en reinigingsmiddelen. ‘Hoe meer, hoe effectiever’ gaat niet op!
- En verder: bescherming van het milieu begint met een schone werkplaats. Een schone werkomgeving is uw visitekaartje voor uw klanten en stimuleert uw medewerkers om voorzichtig om te gaan met gevaarlijke stoffen.
Auteur: Dr. Marcel Schoch, Krafthand Medien GmbH
NEWSLETTER
Melden Sie sich für unseren monatlichen Newsletter an: